Na przestrzeni wieków medycyna doświadczyła ogromnego rozwoju rozciągającego się przez całe minione tysiąclecie. W miarę odkrywania nowych informacji były one systematycznie kategoryzowane, a stworzenie redukcjonistycznego modelu specjalizacji w medycynie stało się idealnym rozwiązaniem dla coraz to nowszych wyzwań klinicznych.
Im dalej w świat tym więcej… chorych?
W obecnych czasach obserwujemy jednak bardzo ciekawe, i nietypowe zjawisko – pomimo niesamowitego rozwoju nauki i technologii, ilość chorych na świecie nie tylko nie maleje, ale co gorsza – rośnie. O ile niemal całkowicie pozbyliśmy się chorób zakaźnych, będących istotnym zagrożeniem dla całego globu, o tyle ogromna część ludzkości zmaga się z chorobami cywilizacyjnymi.
Nowotwory, cukrzyca typu II, otyłość, choroby sercowo-naczyniowe, miażczyca, choroba Alzheimera, depresja, przewlekła choroba nerek, niealkoholowe stłuszczenie wątroby…Liczba zachorowań rośnie z roku na rok, sięgając już nawet najmłodszych obywateli świata. Dlaczego tak się dzieje? Dlaczego, pomimo zjawiskowych osiągnięć naukowych wciąż, jako ludzkość, schodzimy po równi pochyłej prosto w zdrowotny dołek?
Środowiskowa pajęczyna współzależności.
Odpowiedzią na to pytanie, jest aktualny styl życia większości populacji. Środowisko, które najpierw sami wykreowaliśmy i zbudowaliśmy, a później w nim wzrastaliśmy i funkcjonowaliśmy – teraz przejęło nad nami kontrolę. Oplotło każdego z nas niczym pajęczyna, która z jednej strony pozwala żyć w pełni, a z drugiej to życie konsekwentnie skraca.
Środowisko – ang. environment (gr. en, in: L, viron, circle). W dosłownym tłumaczeniu oznacza „w okręgu”. Środowisko to ogół czynników, które wywierają wpływ i oddziałują na życie człowieka, umiejscowionego w samym centrum owego kręgu. To otoczenie, w którym żyjemy – w najszerszym tego słowa rozumieniu.
Medycyna środowiskowa jeszcze nie tak dawno temu zajmowała się definiowaniem zagrożeń pochodzących ze środowiska rozumianego właśnie jako nasze otoczenie – czystość wody, kontrola toksycznych odpadów, kontrola czystości powietrza, zdatność żywności. Od stosunkowo krótkiego okresu czasu, mianem chorób środowiskowych zaczęto określać m.in. lifestyle-diseases, czyli wspomniane choroby stylu życia.
Przewlekle chorzy, incydentalnie zdrowi?
Niepokojącym jest fakt, że niemal wszystkie choroby stylu życia to choroby przewlekłe. Co o oznacza w praktyce? Oznacza to tyle, że są to zaburzenia trwające conajmniej 3 miesiące, mogące trwać nawet i przez całe życie (np. cukrzyca typu II), o wieloczynnikowej etiologii, charakteryzujące się przewlekłym stanem zapalnym o niskim/średnim nasileniu, ale co najważniejsze… Skoro są to w większości choroby wybitnie środowisko-zależne, są tym samym przynajmniej częściowo modyfikowalne.
W przewlekłym stanie chorobowym występuje wiele czynników, z których niemal każdy połączony jest w sieć bez wyraźnego węzła dominującego. Liniowe podejście w leczeniu takich chorób jest wysoce nieefektywne, ponieważ skupia się na dominującej przyczynie danego zaburzenia, której w tym przypadku nie ma. Z kolei nieliniowe, kompleksowe i synchroniczne podejście obejmujące wiele interwencji jednocześnie lub w ściśle określonej sekwencji… Być może to jest właśnie rozwiązanie. Być może 🙂
Pozostaje zatem pytanie – co robić, aby sobie pomóc?
Zaadresować środowisko, w którym żyjemy. Zredukować wszystko to, co ma na nas negatywny wpływ. Wzmocnić wszystko to, co ma na nas pozytywny wpływ. Stać się świadomym użytkownikiem świata i jego mechanizmów. A wszystko to możemy zrobić – w mniejszym lub większym stopniu – samodzielnie.
Wystarczy tylko, abyś uświadomił sobie i poczuł wrodzony ogromny potencjał do życia, a następnie go systematycznie pielęgnował. Silny organizm Ci w tym pomoże.
American College of Lifestyle Medicine (ACLM) jest organizacją pionierską w zakresie medycyny stylu życia. Proponuje ona skupienie uwagi na sześć podstawowych obszarów, których optymalizacja istotnie wpłynie na jakość Twojego życia. Odżywienie, ruch, używki, zarządzanie stresem, sen, relacje międzyludzkie – to najbardziej elementarne i modyfikowalne składowe środowiskowego okręgu, w którego centrum żyjemy.
Oprócz elementarnej wiedzy i metodyki proponowanej przez ACLM istnieje jeszcze cała gama innych czynników do zaadresowania w celu optymalizacji zdrowia. Ale o tym w innym wpisie.
Tymczasem, Drogi Czytelniku, nie pozwól, aby en-vironment bezwiednie rządził Tobą i Twoim zdrowiem. Przejmij kontrolę nad swoim środowiskiem, a następnie nad swoim życiem. Jeśli nie wiesz, od czego zacząć – znajdź coś lub kogoś pomocnego. Żyj mądrze, świadomie i godnie. Żyj, a nie tylko organicznie egzystuj.
Pozdrawiam Cię serdecznie,
Ania.
Literatura:
- CDC. Chronic disease and health promotion. 2015. https://cdc.gov/ chronicdisease/overview/index.htm. Accessed 18 July 2014.
- American College of Preventive Medicine. Lifestyle Medicine— Evidence Review. 30 June 2009. https://c.ymcdn.com/sites/www.acpm.org/resource/resmgr/lmi-files/lifestylemedicine-literature.pdf. Accessed 24 Sept 2014
- Egger GJ, Binns AF, Rossner SR. The emergence of “lifestyle medicine” as a structured approach for management of chronic disease. Med J Aust. 2009;190(3):143–5.
- Lianov L, Johnson M. Physician competencies for prescribing lifestyle medicine. JAMA. 2010;304(2):202–3.
- Higgins JP. Nonlinear systems in medicine. Yale J Biol Med. 2001;75:247–60.